Voor de arbeidersklasse

Het is een bijzonder gebouw met opmerkelijke stijlkenmerken op de hoek van de Eendrachtstraat en de Julianalaan in Coevorden. We zien onder andere drie bouwlagen, de eerste en tweede verdieping met een plat dak, een klein overdekt bakstenen balkon op de tweede etage met daaronder een erker, smalle ramen, drie naast elkaar, een schoorsteen en drie pilaarvormige uitsteeksels met siertegels en gebrandschilderde figuren in de bovenramen op de begane grond. Het gebouw paart de kenmerken van de stoere Amsterdamse school aan de strakke vormen van de Art Déco, zoals toegepast in de jaren dertig en twintig van de vorige eeuw. Daterend uit 1931 past het precies in het tijdbeeld van die jaren.

Oorspronkelijk werd op deze plaatse tegelijk met de huizen van de Eendrachtstraat in 1908 een grote buurtwinkel van de Coöperatie “Ons Aller Belang” gebouwd. Het was een bedrijf, dat tot dan in Coevorden onbekend was en dat dermate grote activiteiten ontplooide, dat er in het jaarverslag van de Coevorder Handelsvereniging van 1915 als op gewezen werd. als coöperatieve vereniging was de winkel in principe eigendom van alle klanten, die voor f 2,50 lid waren. Men leverde producten tegen een scherp concurrerende prijzen en de bewoners van de nieuwe arbeiderswijk “over de brug” ( Ut volk van over de brugge. ) voeren daar wel bij. voor hen was het bedrijf ook gesticht. Vooraanstaande socialistische voormannen uit de SDAP en het NVV hadden voor de totstandkoming gezorgd. Zij vormden het bestuur en raad van Commissarissen, die samen het beleid bepaalden.

En met succes! Toen de wijk in 1919 met woningen aan de Batavier-, de Gramsberger- en de Goeman Borgesiusstraat was uitgebreid, werd de coöperatie echt de winkel voor de arbeidersklasse. Doordat de tussenhandel grotendeels door de samenwerkende coöperatieve verenigingen werden uitgeschakeld, konden de prijzen laag gehouden worden. Verschillende artikelen werden bovendien in eigen beheer vervaardigd en al deze prijsbewuste zaken bevorderden de aantrekkingskracht zeer.

En tenslotte kreeg de Coevorder Coöperatie “Ons Aller Belang” in Willem Groenstege een bedrijfsleider, die hier uitstekend op zijn plaats was.

Willem bezocht elke week zijn klanten om bestellingen op te nemen en als er eens iemand krap bij kas zat, had hij altijd wel een oplossing. Hij leverde de artikelen, die niet betaald konden worden er gewoon bij en zei dan ter geruststelling: “Dat ben je neudig en met ‘t geld komt ‘t wel goed!” Dat bleek ook meestal wel het geval en als dat niet zo was, werd er op een of andere manier een gunstige betalingsregeling getroffen. Want er moest natuurlijk wel betaald worden, vonden Willem en zijn bestuurders.

De zaken gingen zo goed, dat laatstgenoemden besloten in 1930 het bedrijf danig uit te breiden onder ander met een eigen bakkerij. Wat toen verrees op de hoek van de Eendrachtstraat, tartte elke arbeidersvoorstellingsvermogen. Een winkelbedrijf zoals al beschreven en op het dak van de tweede verdieping werd het Woord COOPERATIE in reuzenhoofdletters geplaatst. de trotse bestuurders lieten in de zijmuur ter herinnering een platte steen aanbrengen met de volgende tekst: “Herbouwd in 1931, P. v.d. Weerd voorz. P. Haalman secr. L. Hagen penningm. F. Holthuis C. Donker Commissarissen E. Drijfhout, M. Jansen T. zn., P. van Biezen, Bedrijfsleider W. Groenstege”.

‘t Waren allemaal namen van de “gestaalde socialistische kaders”. P. v.d. Weerde was S.D.A.P. raadslid, P. Haalman was de grote S.D.A.P.-propagandist en P. van Biezen was leraar aan de Rijks-HBS, politiek buitenbeentje daar en een moedige verzetsman, die gedurende de oorlogsjaren de centrale geldinzamelaar was voor de onderduikgezinnen.

De nieuwe Cooperatie wast ontworpen door de bekende Coevorder architect H. Benninck jr., die als aanhanger van de Amsterdamse stijl ook de Vakschool voor Meisjes bouwde. Door de eigen bakkerij met de bakkers Blaauw en Scheerhoorn, die in de drukke tijden ook wel samen met de vaste bezorger Van Rein hun broden aan de man brachten, kreeg de Coöperatie ook veel aanhang in de stad. Het bedrijf werd vooral voor de kleine winkeliers in de Eendrachtwijk, die zich hier wilden handhaven, een geduchte concurrent. Ook onder leiding van de opvolger van Groenstege, D. Meijerink, was het bedrijf jarenlang succesvol.

Evenals de omringende gebouwen leed de Cooperatie aan het begin en aan het eind van de Tweede Wereldoorlog grote schade, toen de Bentheimerbrug tweemaal werd opgeblazen. Op 5 april werd er ook nog kortstondig gevochten tussen Canadezen en achtergebleven Duitsers, waardoor in de herdenkingsteen nog steeds een kogelgat te zien is. Na de oorlog ging het langzamerhand bergafwaarts met het eens zo grote bedrijf. Het werd overgenomen door de Centrale der Nederlandse Verbruikscoöperaties “Co-op Nederland”, die het pand in 1970 verkocht aan het echtpaar Wim en Joke Gerrits-Koek.

Wim begon een grossiersbedrijf in rijwiel- en bromfietsonderdelen en Joke ging na enige tijd in het winkelgedeelte rotan meubels verkopen. Er moest nog heel wat aangepast worden. Weliswaar was de oven al verdwenen, maar de grote bakkersbanken stonden er nog en de winkel was grotendeels gevuld met winkelstellingen met de bekende houten bakken. Toen de grossierderij werd opgeheven, begon Wim een rijwielverkoop- en reparatiebedrijf, terwijl de winkel een volledige zaak in rotanmeubelen werd.

In 2000 werd het bedrijf overgenomen door Herman Bosman, die een zaak in kunstofdeuren, -ramen en zonwering dreef. Nu is het pand eigendom van podotherapeute Nathalie Klok, die in het voorste gedeelte haar praktijk uitoefent. De eerste en tweede verdieping is verdeeld in twee bewoonde appartementen en het achterste deel is verhuurd als kantoorruimte aan Naber Makelaars.

Sta er eens een moment bij stil, bij dit arbeidersmonument van tachtig jaar oud.

2010 Mo(nu)mentjes in Streek en Stad – Huib D. Minderhoud